چند نظر از ديگران دربارۀ دايي‌جان ناپلئون

 

تسلسل موقعيت‌هاي مضحك و ديالوگ‌هاي خنده‌آور، كه نويسنده به وفور از آنها بهره برده است، خواننده را به ياد گوگول و «خنده در ميان اشك‌هاي نامرئي» او مي‌اندازد. و اين، نه تنها به‌خاطر آن است كه مثلاً جنجال منازعه خانوادگي بر سر يك «صداي مشكوك»، شباهتي به خصومت جاودانه ميان ايوان ايوانويچ و ايوان نيكيفورويچ دارد، بلكه در اين رمان عوامل بسيار ديگري يادآور اين جمله پايان داستان گوگول است كه: «آقايان، زندگي در اين دنيا چه ملال‌انگيز است!».

(از مقدمۀ نويسندۀ روس، ميخائيل گورگانتسف. بر ترجمۀ روسي)

 

وجود چنين رماني در ادبيات ايران، به حد اعلي كميك و مبتكرانه، مملو از شخصيت‌هاي به‌ يادماندني در كشاكش زد و خوردهاي مضحك ممكن است خوانندۀ غربي را، كه عادت كرده با شنيدن نام ايران به ياد صحنه‌هاي جدي بيفتد، دچار شگفتي كند. حال آنكه در خود ايران اين رمان شايد شناخته‌ترين و محبوب‌ترين داستاني باشد كه پس از جنگ جهانيِ دوم در اين كشور نوشته شده است.

(از مقدمۀ ايران‌شناس، پروفسور ديك ديويس، در ترجمۀ انگليسي)