سرزمين ديلم به دليل شرايط خاص محيطي و جغرافيايي و روي كار آمدن سلسله‌هاي بزرگ ديلمي كه نقش اساسي در تحولات تاريخي و فكري ايران و جهان اسلام داشته‌اند، اهميت زيادي دارد. از نظر جغرافياي انساني، سرزمين ديلم از گذشته‌هاي دور به‌دليل موقعيت كوهستاني و صعب‌العبور خود، به داشتن مرداني جنگجو، نيرومند و بي‌باك شهرت داشت است. مهم ترين ويژگي ديلميان، پايداري و مقاومت در برابر دشمنان و عدم انقياد در برابر حكومت‌هاي مركزي ايران در قبل و بعد از اسلام يوده است. پژوهش حاضر، به بررسي نقش و كاركرد سياسي اجتماعي اقوام گيل و ديلم در قرون نخستين اسلامي مي‌پردازد.