در بخش اول كتاب بعد از تعريف تمدن و فرهنگ، عوامل اعتلا و انحطاط تمدن‌ها و رابطه‌ي اخلاق، فرهنگ و تمدن بيان شده است. بخش دوم به زمينه‌هاي شكل‌گيري تمدن اسلامي و تاريخ نگارش در تمدن اسلامي اختصاص دارد. در بخش سوم، نقش مسلمانان در علومي چون رياضيات، نجوم، فيزيك و تصوف ارزيابي مي‌شود. در بخش چهارم سازمان‌هاي اداري و اجتماعي و تمدن اسلامي و ابعاد مختلف آن بررسي شده بخش پنجم به جايگاه هنر در تمدن اسلامي اختصاص يافته است. در بخش ششم تاثير تمدن اسلامي در تمدن غربي در حوزه‌هايي چون نقاشي، موسيقي و معماري بررسي مي‌شود، بخش هفتم به تحليل عواملي مانند جنگ‌هاي صليبي، ظهور مغولان، سقوط اندلس، استبداد، دنياگرايي، تحول و دور شدن از اسلام راستين اختصاص دارد. عناوين فصل‌هاي ديگر كتاب عبارت‌اند از: "خيزش؛ اقتدار مجدد در جهان اسلام"، "علل متاخر ركود فرهنگ و تمدن اسلامي"، "بيداري اسلامي" و "نقد تمدن غرب".