«قصر الشوق» دومين رمان از سه گانۀ نجيب محفوظ، همچون دو ديگرِ آن «بين‌القصرين» و «سكَّريه» نام محله‌اي در قاهره است.

جهان عرب تا پيش از قرنِ بيستم فاقد تاريخچه‌اي درخور توجه در رمان‌نويسي بود در عوض ديگر شيوه‌هاي روايت مانند آنچه در هزار و يك شب مورد استفاده قرار مي‌گرفت، در ادبيات اين منطقه استفاده مي‌شد. اما چيزي به نام رمان، آن‌گونه كه شاهد پيشرفت آن از زمان انتشار دُن‌كيشوت در غرب بوديم، وجود نداشت. تأثير فرهنگ غرب در اين دوره، در مصر مانند هند و ژاپن بسيار قابل توجه بود. در مصر، اين تأثير حوالي سال‌هاي ۱۸۸۳ در قالب اشغال آن كشور توسط انگليس آغاز شد، اين تأثير هنگامي كه مصر به صورت تحت‌الحمايه انگليس در طول جنگ جهاني اول درآمد به اوج خود رسيد. اين بدان معنا بود كه نويسندگاني چون محفوظ به گنجينه‌اي از ادبيات كه به قرن‌ها پيش بازمي‌گشت و دستخوش دگرگوني‌هاي مختلفي شده بود، دسترسي پيدا كردند. سنت رمان‌نويسي در غرب از زمان دُن‌كيشوت تا رمان‌هاي رئاليستي و روانشناختي جوزف كُنراد و هِنري جيمز و در نهايت رمان‌هاي مدرن جيمز جويس تحول يافته است.