نظام دانشگاهي در جهان غرب، سرگذشتي در حدود 800 سال دارد كه سه دورة تمهيد، تكوين و توسعه را پشت سر گذاشته است. اما نظام دانشگاهي در ايران، در مقايسه با جهان، دچار تعويق تاريخي شده است و سرگذشتي در حدود 80-70 سال دارد. به عبارت ديگر به جاي سه دورة تمهيد، تكوين و توسعه در جهان، درخصوص ايران بايد از هفت دورة پرفراز و نشيب تعويق و تاخير؛ تمهيد؛ تكوين؛ تاسيس و تشكيل؛ رشد و تكثير؛ توسعة ناتمام؛ و تعطيل و تعويق تا تعديل و چالش‌هاي توسعة محدود، سخن گفت. نگارنده در كتاب حاضر نخست تحول نهادهاي علم و دانش در جهان را در دوره‌هاي تمدن باستاني، سده‌هاي مياني (دورة تمهيد دانشگاه در جهان)، رنسانس تا روشنگري، و پس از روشنگري (دورة توسعة دانشگاه در جهان) بررسي كرده است. در ادامه به تحليل تاريخي آموزشي عالي در ايران و تحولات اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي موثر بر آن از مشروطه تا دورة انقلاب اسلامي پرداخته است.